Қазақстанның тәуелсіздік алған сәтінен бастап азаматтық қоғамның қалыптасуы мемлекет пен қоғамның тұрақтылығы мен дамуына зор үлес қосып келеді. Бүгінде азаматтық қоғамды дамыту мемлекеттік саясаттың маңызды стратегиялық міндеттерінің бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі Болат Тілепов атап өткендей, мемлекеттік шаралар азаматтық қоғамды қалыптастыру мен дамытуда шешуші рөл атқарады.
Тәуелсіздік жылдары Қазақстанда үкіметтік емес ұйымдардың (ҮЕҰ) саны 100-ден 22 мыңға дейін өсті. Бұл көрсеткіш азаматтық қоғамның қоғамдағы әлеуметтік, экономикалық және саяси мәселелерді шешуде белсенді рөл атқарғанын көрсетеді. ҮЕҰ-ның түрлі салалардағы қызметтері мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруда, қоғамның құқықтық сауаттылығын арттыруда, әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.
Қазақстанда азаматтық қоғамды дамыту үшін қажетті заңнамалық негіздер құрылды. Қабылданған заңдар, атап айтқанда, «Қоғамдық бірлестіктер туралы», «Саяси партиялар туралы», «Коммерциялық емес ұйымдар туралы» және «Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы» заңдар азаматтық қоғамның жұмысын реттеу үшін негіз болып табылады.
Президент Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында азаматтық қоғамды дамыту тұжырымдамасы азаматтық қоғам мен билік органдарының өзара іс-қимылының негізгі міндеттері мен басымдықтарын айқындайды. Тұжырымдама азаматтық сектор қызметін трансформациялау бойынша жаңа тәсілдер ұсынады және 2030 жылға дейінгі даму жолдарын анықтайды.
Тұжырымдаманың жүзеге асырылуы жүйелілік, дәйектілік және ведомствоаралық өзара іс-қимыл принциптеріне негізделетін болады. Алғашқы кезең 2020-2025 жылдарға, екінші кезең 2026-2030 жылдарға жоспарланған.
Тұжырымдамада бес негізгі бағыт белгіленген:
Азаматтық қоғамды дамыту: Заңнамалық деңгейде ҮЕҰ қызметін жетілдіру мен қоғамдық-саяси саланы дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау. Бұл бағыт азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудағы жаңа тәсілдерді енгізуді қамтиды.
Азаматтық қоғам мен билік органдарының өзара іс-қимылы: Қоғамдық пікірді ескере отырып, шешім қабылдау процесінде азаматтардың белсенділігін арттыру. Бұл үшін қоғамдық кеңестер мен консультативтік-кеңесші құрылымдардың рөлін күшейту жоспарлануда.
Заңнаманы жетілдіру: ҮЕҰ-ның қызметін дамыту үшін қажетті заңнамалық актілерді жаңарту. Бұл заңнамалық өзгерістер азаматтық қоғам институттарының тиімділігін арттыруға және олардың мемлекеттік саясатқа қатысуын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қаржылық қолдау: ҮЕҰ-ның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстар мен гранттарды қолдану. Бұл қадам азаматтық қоғам институттарының қызметін дамытуға арналған инвестицияларды көбейтуді көздейді.
Білім мен ақпараттық қолдау: Азаматтық қоғам институттарының жұмысын қолдау мақсатында білім беру бағдарламалары мен ақпараттық науқандар ұйымдастыру. Бұл азаматтардың құқықтары мен міндеттері туралы ақпараттануын арттыруға көмектеседі.
