Қазіргі қоғамда ақпараттың рөлі барған сайын артып келеді. Осыған орай, «Масс-медиа туралы» заңның қабылдануы — Қазақстанның ақпараттық кеңістігінің дамуына маңызды қадам. Бұл заң журналистердің құқықтарын қорғауды, БАҚ-тың қызметін реттеуді, сондай-ақ мемлекеттік тілдегі контенттің үлесін арттыруды мақсат етеді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың кәсіби мерекесі қарсаңында қол қойған жаңа заң жобасы медиа саласының дамуына тың серпін беретіндігі сөзсіз.
Жаңа заң «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» және «Телерадио хабарларын тарату туралы» бұрынғы заңдардың күші жойылуымен күшіне енді. Заңның қабылдануына Мемлекет басшысының 2022 жылғы 16 наурыздағы «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы» атты жолдауындағы тапсырма себеп болды. Бұл жолдауда бұқаралық ақпарат құралдарының даму үрдісін ескере отырып, олардың құқықтық мәртебесін қайта қарау қажет екені атап көрсетілді.
Заң жобасының негізгі ерекшелігі — масс-медиа ұғымының кеңейтілуі. Бұл интернет-ресурстарды да бұқаралық ақпарат құралдарының қатарына қосып, оларға тең құқықтар беру арқылы жүзеге асты. Осылайша, заманауи медиа форматтары заңмен қамтылған.
Заңда журналистердің құқықтары мен бостандықтарын қорғауға ерекше назар аударылды. «Журналистің ерекше мәртебесі» ұғымы енгізілді, бұл журналистердің ақпаратты іздеу, алу және тарату кезіндегі құқықтарын қамтамасыз етеді. Енді журналистердің өздері ұсынған ақпарат үшін жауапкершілігі бір жыл мерзімінде қаралады. Бұл жаңалық ақпарат жинау процесін жеңілдетіп, журналистерге өз жұмыстарын сапалы әрі жедел атқаруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, БАҚ-қа сауалдарына жауап беру мерзімі бес жұмыс күнімен шектелді. Бұған дейін журналистер сауалдарына айлап жауап ала алмай, қиындықтарға тап болатын. Енді бұл мерзімнің қысқаруы жедел ақпарат таратуға жол ашады, бұл қоғамда ақпараттың жеделдігін қамтамасыз ету үшін маңызды.
Заңның талас тудырған тұсы — мемлекеттік тілде ақпарат таратудағы пайыздық үлес. Қазақтілді және орыстілді журналистер арасында мемлекеттік тілдегі теле-радио бағдарламалардың көлемін 50 пайыздан 60 пайызға ұлғайту туралы ұсыныс бойынша пікірлер екіге бөлінді. Қазақтілді журналистер «қазақша контент жасауға жағдай жоқ» десе, орыстілді журналистер бұл ұсынысты қолдамады. Дегенмен, заңда 60 пайыздық меже бекітілді, бұл еліміздің тілдік саясатына оң әсерін тигізетіні сөзсіз.
Заңның тағы бір жаңалығы — аккредиттеу картасы. Журналистер түрлі іс-шараларға қатысу үшін мемлекеттік органдарға өтініш беріп, ұзақ процесс өтетін. Енді аккредиттеу картасы цифрлық платформа арқылы беріледі, бұл журналистердің ақпарат көздеріне қолжетімділігін жеңілдетеді.
