Қазақстандағы медиа қауымдастығы «Масс-медиа туралы» Заңды іске асыру мақсатында аккредитациялаудың Үлгілік қағидалары жобасын белсенді түрде талқылап жатыр. Бұл заң жобасы журналистердің құқықтары мен міндеттерін айқындап, кәсіби қызметтерін тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Аккредитациялау ережелері бұрынғы ережелермен салыстырғанда көптеген өзгерістер енгізбесе де, бірнеше маңызды тұстарды нақтылап отыр. Мысалы, аккредитациядан бас тарту негіздері айқындалған: БАҚ-тың жұмысын тоқтату, жабу немесе ресми реестрде тіркелмегені туралы сот шешімі күшіне енген жағдайда ғана аккредитациядан бас тартылуы мүмкін. Бұл өзгерістер журналистердің кәсіби мәртебесін қорғауға бағытталған.
Ақпарат және қоғамдық даму министрі Аида Балаева бұл заң жобасының маңыздылығын ерекше атап өтті. Ол журналистердің құқықтары мен әлеуметтік жағдайларын жақсартуға бағытталған бастамалардың қажеттілігін атап өтті. Балаева аккредитациялау процесін жеңілдету және журналистердің дербестігін арттыру үшін қажетті өзгерістер енгізу бойынша жұмыс жүргізіліп жатқанын мәлімдеді.
Аида Балаеваның айтуынша, журналистердің ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ету, олардың құқықтарын қорғау – мемлекеттік саясаттың басты бағыттарының бірі. Министр, сондай-ақ, БАҚ өкілдерінің әлеуметтік желілерде пікір білдіруі мен ақпарат жариялаудағы еркіндіктерінің маңыздылығын атап өтті. Бұл орайда, әлеуметтік желілерде жеке пікірлерді білдіру құқықтары журналистердің кәсіби қызметінен бөлектенбеуі керектігін көрсетеді.
Аккредитациялау ережелерінде журналистердің БАҚ-қа қатысты құқықтары мен міндеттері де белгіленген. Атап айтқанда, журналист қай БАҚ атынан аккредитациядан өтсе, сол редакцияға ғана ақпарат жинап, жариялауға құқылы. Дегенмен, бірнеше БАҚ атынан аккредитация алу шектелмейді, бұл журналистердің әр түрлі көзқарастарды білдіруіне мүмкіндік береді.
Бұдан бөлек, әлеуметтік желілердегі жеке аккаунттарында журналистердің өз пікірлерін білдіруіне қатысты ережелер нақтылап көрсетілген. Яғни, журналистер жеке пікірлерін әлеуметтік желілерде еркін білдіре алады, бұл олардың кәсіби қызметімен байланысты емес.
Заң жобасының маңызды аспектісі – журналистердің әлеуметтік мәртебесі мен құқықтық қорғалуы. Қазіргі таңда журналистердің әлеуметтік жағдайы, олардың құқықтық мәртебесі, кәсіподақ ұйымдарының жоқтығы сынды мәселелер өзекті болып отыр. Мәселен, шетелдегі журналистер кәсіподақтың қолдауымен бірқатар әлеуметтік жеңілдіктерге ие.
Жаңа аккредитациялау ережелері журналистердің құқықтары мен міндеттерін айқындап, олардың кәсіби қызметін жеңілдетуге мүмкіндік береді. Ақпараттық кеңістіктегі бәсекелестік жағдайында журналистердің мәртебесін қорғау – заңның басты міндеттерінің бірі.
